چگونگي تغيير رنگ در آفتاب پرست ها

شايد يکي از جالبترين رفتارها در دنياي جانوران قابليت تغيير رنگ خزندگان به خصوص آفتاب پرست ها باشد. قابليتي که آنها را از بقيه موجودات متمايز کرده و جايگاه ويژه اي نيز به آنها نيزد انسان ها بخشيده است. درست است که آفتاب پرست ها در بين جانوران به دليل قدرت تغيير نگ از شهرت خاصي برخورداند اما بدنيست بدانيد که اين توانايي در بسياري از خزندگان شگفت انگيز مناطق حاره يا تروپيکال وجود دارد که البته کارشناسان مي گويند: «استتار تنها نيمي از خصوصيات استثنايي خزندگان مناطق حاره است . آنها موجودات بسيار توانمندي هستند.



کريستوفرراکسورتي عضو موزه تاريخ طبيعي نيويورک درباره تغيير رنگ در جانوران مي گويد: «رنگ آميزي در حيوانات در واقع نوعي برقراري ارتباط و ارسال پيام است.» راکسورتي کاشف يکي از بزرگترين گونه هاي آفتاب پرست هاست . البته او گونه هاي جديد زيادي را تاکنون به ثبت رسانده است. او در حال حاضر، سخت مشغول حفاظت از زيستگاه آفتاب پرست ها در ماداگاسکار است. حتي بخشي از تحقيقات راکسورتي اختصاصاً بر روي ارتباط خزندگان با يکديگر از طريق رنگشان بوده است. رد طي اين تحقيقات او فهميده است که تغيير نرگ در خزندگان، اغلب براي حفظ قلمرو و جفت يابي به کار مي رود. مثلاً نرها با تغيير نرگ و درخشان کردن بدنشان سعي در جلب توجه ماده ها دارند. در واقع آنها با اين کار خيلي بهتر و بيشتر به چشم مي آيند و در نتيجه راحت تر مي توانند ماده مورد نظرشان را جلب کنند.
او مي گويد: « ماده ها وقتي خال هاي قرمزشان را تاريک و روشن مي کنند منظورشان مخالف با نرها و يا حتي اعلام عدم آمادگي براي جفت گيري است. و در صورتي که نر به اين مسئله توجه نکند ممکن است درگيري هاي سختي بين آنها به وقوع بپيوندد.»
در واقع توانايي غيرمعمول آفتاب پرست ها در تغيير رنگشان به آنها اين امکان را داده که بسيار مورد توجه واقع شوند و آدم ها که معمولاً در پي چيزهاي غيرعادي هستند از طرفداران پروپا قرص شان باشند.
کريس اندرسون يکي از دانشجويان در شرف فارغ التحصيلي از کالج که تحقيقات زيادي بر روي آفتاب پرست ها انجام داده مي گويد: « آفتاب پرست ها انصفاً سلطان هاي استتار هستند. اما بر خلاف تصور مردم تغيير رنگ آنها به دليل قرار گرفتن در محيطي با رنگ ديگر و تنها هدفشان استتار با طبيعت اطرافشان نيست. بلکه تغيير رنگ در آفتاب پرست ها در واقع يکي واکنش عصبي و نشانه وارد شدن استرس به آنها است. »
مکانيز تغيير رنگ
بر طبق يافته هاي اندرسون، قدرت تغيير رنگ آفتاب پرست ها به وسيله سلول هاي خاصي انجام مي شود که به آنها کروماتوفورس مي گويند. اين سلول ها دقيقاً در قسمت زيرين لايه هاي پوستي آفتاب پرست ها قرار دارند. اين سلول ها خود از بخشهاي مختلفي با انواع پيگمان ها تشکيل شده اند. اما چرا لايه ها؛ خزندگان داراي سه لايه از کروماتوفرها هستند. لايه تحتاني ملانوفر نام دارد که حاوي پيگمان ها سياه است. فضاهاي بين سلولي به اين پيگمن ها اجازه حرکت داده و آنها به راه مي افتند.
اين پيگمان ها با اثر بر لايه بالايي باعث تغيير رنگ آن مي شوند. اين لايه که در واقع همان لايه مياني است گرانوفورس ناميده مي شد. اين لايه رنگ آبي دارد. لايه بالايي هم به زانتوروفورس معروف است پيگمان هاي زرد و قرمز را در بر مي گيرد.
اندرسون معنقد است حرکات محيط اطراف باعث تغيير رنگ در پوست آفتاب پرست ها مي شود او مي گويد: « نقطه آغاز اين تغيير يک تحريک عصبي است که پيگمان ها را به حرکت در مي آورد. در واقع اين اتفاق يک مکانيزم کنترل عصلي است.»
او اضافه مي کند: « اما تغيير رنگ آفتاب پرست ها کاملاً آگاهانه و ارادي است. بنابراين تغييرات در رنگ آفتاب پرست ها يک سوال گسترده ونسبتاً عميق است.»
و البته به اين مسئله هک قدرت انجام اين قبيل اعمال يک ويژگي است که در طي يک عمليات انتخاب طبيعي انجام مي شود کاملاً مشکوک است.
آفتاب پرست ها و محيط پيرامون
راکسورتي، رفتار شناس موزه تاريخ طبيعي آمريکا مي گويد: « پي بردن به اين مسئله که آفتاب پرست ها چطور و چه موقع تغيير رنگ مي دهند موضوعي است که محققان از دهه 1960 به نوعي در پي کشف آن هستند تغيير رنگ خزندگان به شکلي بسيار سريع که در زمان برخورد آن ها با يکديگر در کمتر از 20 ثانيه به وقوع مي پيوندد بسيار شگفت انگيز است.» او اضافه مي کند: « اگر چه اين تغييرات، نقش بسيار مهم را در پنهان شدن يا آميختن آنها با محيط اطرافشان ايفا مي کند ولي اين اتفاق بيشتر وقت ها به منظور شناسايي دشمن به وقوع مي پيوندد.»
راکسورتي در يکي از برنامه هاي راديويي به نام نبض زمين مي گويد: « بهترين زمان براي پيدا کردن آفتاب پرست ها شب هنگام است . جون رنگ آنها در شب مي پرد و در نور فلش به راحتي نوراني مي شوند.» وقتي مجري برنامه از او مي پرسد خزندگا نچرا در شب بي رنگ مي شوند او مي گويد: « ما مطمئن نيستيم اما به نظر مي رسد با بسته بودن چشم آنها ارتباط داشته باشد.